23 sierpnia 2020 roku delegacja Nadleśnictwa Przasnysz miała przyjemność uczestniczyć w uroczystych obchodach uczczenia setnej rocznicy bitwy chorzelskiej i zwycięskiej Bitwy Warszawskiej z 1920 roku.

100 lat temu pod Chorzelami doszło do wielogodzinnych walk pomiędzy 1. Syberyjskim Pułkiem Piechoty a oddziałami bolszewickimi Gaj Chana.

Brygada Syberyjska tuż przed bitwą rozrzucona była na przestrzeni ok. 20 km od miasta Chorzele. W mieście tym stacjonował sztab pułku, dwa bataliony 1. Syberyjskiego Pułku Piechoty i bateria artylerii. 22 sierpnia 1920 roku, drogą na Chorzele maszerowały oddziały piechoty i tabory sowieckie, a po jej obu stronach przemieszczała się kawaleria Gaja, która rankiem 23 sierpnia uderzyła na Krzynowłogę Wielką. Dobrze zorganizowana obrona Brygady Syberyjskiej powstrzymała kozaków. Niewłaściwie oceniona sytuacja przez płk. Rumszę spowodowała, że w miejscowości Grabowo-Dąbrowna, batalion Brygady Syberyjskiej trafił wprost na główne siły korpusu Gaja i w krótkim czasie został rozbity, a jego żołnierze zaczęli w nieładzie wycofywać się do Chorzel.

W trakcie wielogodzinnych walk, Polacy odrzucili kilka zmasowanych ataków, jednak dysponowali niewystarczającą ilością amunicji i zmuszeni byli do wycofania się. Po godzinie 17:00, 23 sierpnia zarządzono odwrót walczących oddziałów Brygady Syberyjskiej w kierunku na Małowidz. Maszerowano bocznymi drogami, a z pomocą w roli przewodników spieszyła miejscowa ludność. Niestety nie wszyscy zdążyli uciec. Rannych bolszewicy dobijali bez litości. 

Szczątki zamordowanych żołnierzy, społeczność chorzelska pozbierała i ułożyła w bezimiennym grobie na cmentarzu parafialnym.

     Dokładnie w setną rocznicę walk o miasto Chorzele odbyło się poświęcenie Dzwonu Pamięci, który stał się najważniejszym symbolem upamiętniającym poległych żołnierzy. Cześć poległym oddana została poprzez uderzenie w Dzwon Pamięci przez członków delegacji zaproszonych gości. Taki pomysł uczczenia wyszedł od Towarzystwa Przyjaciół Chorzel – organizacji, która od 2007 roku opiekuje się mogiłą żołnierską poległych Sybiraków.

Tekst: M. Kaczyńska, M. Wiśnicki