OCHRONA LASU

W trakcie ostatnich prac urządzeniowych stan zdrowotny i sanitarny lasu oceniono jak dobry. Nadleśnictwo prowadzi szereg prac prognostycznych w celu oceny zagrożeń oraz różnorodne działania profilaktyczne, zapobiegające szkodom.

Zagrożenia ze strony owadów

W latach 1992-2021 nie odnotowano większych zagrożeń powodowanych przez szkodniki owadzie. W latach 2003-2004 na terenie RDLP Olsztyn wystąpiła gradacja brudnicy mniszki. Nadleśnictwo Przasnysz  zwalczało tego szkodnika sprzętem lotniczym na powierzchni 255 ha:

• w roku 2003      -           233 ha
• w roku 2004      -           22 ha

W roku 2019 w lasach nadzorowanych zwalczono przy użyciu sprzętu agrolotniczego brudnicę mniszkę na powierzchni 60 ha.

W latach 2020-2021 prognozowano zagrożenie ze strony brudnicy mniszki tylko w stopniu ostrzegawczym. Wyniki transektu na brudnicę mniszkę  z 2021 r. wskazują zagrożenie na 2022 r. w stopniu słabym na powierzchni 400 ha.

Zmiany w ustawie o lasach, pozwalające wydłużyć okres ponownego wprowadzania roślinności leśnej (odnowień) w lasach w okresie do 5 lat od usunięcia drzewostanu pozwoliły, poprzez umożliwienie dłuższego przelegiwania zrębów, zlikwidować problem zagrożenia upraw sosnowych przez szeliniaka.

W 2018 r. odnotowano masowy pojaw smolika znaczonego  na uprawach (głównie odnowienia naturalne), wcześniej osłabionych osutką. Występowanie tego szkodnika stwierdzono na powierzchni 91,31 ha, zwalczaniem objęto 73,29 ha.

Posusz w drzewostanach występuje sporadycznie i jest usuwany na bieżąco z wyjątkiem terenów uznanych za powierzchnie referencyjne czy ostoje ksylobiontów, z uwagi na rolę jaką pełni w środowisku leśnym dając miejsce bytowania wielu organizmom. Głównym sprawcą wydzielania się posuszu jest przypłaszczek granatek. Szczególnie duży problem stwarza w drzewostanach  na gruntach porolnych, osłabionych  również chorobami grzybowymi. W roku 2018 odnotowano występowanie kornika ostrozębnego w leśnictwie Przasnysz i Dzierzgowo. Powierzchnię zwalczania  tego szkodnika oszacowano na 0,09 ha. W 2019 roku  zwalczano kornika ostrozębnego na powierzchni 0,11 ha.

Działania prognostyczne i profilaktyczne wykonywane w drzewostanach nadleśnictwa:

• kontrola występowania szkodników glebowych na szkółce i powierzchniach przeznaczanych do zalesienia,
• jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych,
• kontrola lotu motyli brudnicy mniszki poprzez pułapki feromonowe i bezpośrednie obserwacje w trakcie rójki,
• zapobieganie nadmiernej rozmnoży szkodników  wtórnych poprzez przestrzeganie zasad higieny lasu, usuwanie posuszu czynnego w terminach dostosowanych do biologii poszczególnych szkodników, wykładanie pułapek klasycznych,
• bezpośrednia kontrola występowania szkodników upraw (ryjkowce, zakorki); „przelegiwanie” zrębów praktycznie pozwoliło zlikwidować zagrożenie upraw od tej grupy szkodników,
•  podnoszenie biologicznej odporności drzewostanów  poprzez stwarzanie dogodnych warunków bytowania dla pożytecznej fauny: pozostawianie drzew dziuplastych, wywieszanie skrzynek lęgowych i ich czyszczenie w okresie jesiennym, wykładanie karmy dla ptaków…
• wzbogacanie składu gatunkowego upraw.

Zagrożenia ze strony zwierzyny

Szkody powodowane przez zwierzynę płową na terenie nadleśnictwa są gospodarczo znośne, jednak w ostatnim okresie obserwowany jest  znaczny ich wzrost, wraz z narastaniem liczebności populacji zwierzyny, a także jej migracji.  W ostatnich latach rośnie powierzchnia uszkodzeń, których sprawcą jest łoś. Szkody od łosia początkowo odnotowywano tylko w leśnictwach północnych  (Jarzynny Kierz, Lipowiec, Grabowo), w ostatnich latach wystąpiły również w innych leśnictwach.

Nadleśnictwo egzekwuje realizacje planów odstrzału przez poszczególne Koła Łowieckie. Nadleśnictwo  odstąpiło od chemicznych metod zabezpieczania upraw i młodników  przed szkodami od zwierzyny. Wzbogacanie bazy żerowej jest realizowane poprzez wykładanie drzew zgryzowych (wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych) w terminie i miejscach największej presji zwierzyny. Nadleśnictwo planuje zabezpieczanie grodzeniem cennych domieszek oraz upraw z udziałem sosny z zakrytym systemem korzeniowym,  w miejscach  szczególnie narażonych na powstawanie szkód powodowanych przez zwierzynę.

Zagrożenie chorobami grzybowymi

Patogeny korzeni (huba korzeni, opieńka) największe zagrożenie stanowią na gruntach porolnych. Inne choroby grzybowe (osutka sosny, rdze, skrętak sosnowy, mączniak dębu) mają niewielkie znaczenie i występują sporadycznie, w rozproszeniu.

Drzewostany niedostosowane do siedliska, zagrożone przez choroby grzybowe i szkodniki wtórne będą podlegać procesowi przebudowy poprzez:

• wykonywanie odpowiednich cięć,
• wykonywanie podsadzeń właściwymi gatunkami.

Zagrożenia abiotyczne

Spośród czynników abiotycznych największe znaczenie mają warunki klimatyczne. Obniżanie się i wahanie poziomu wód gruntowych powoduje czasowe osłabienie drzew i drzewostanów.

W 2008 roku na części Nadleśnictwa Przasnysz (leśnictwa Duczymin, Grabowo, Nowa Wieś) miał miejsce  huraganowy wiatr, w wyniku którego powstały szkody masowe, ocenione w wysokości 5490 m³ drewna, wymagającego pozyskania w ramach porządkowania stanu sanitarnego lasu. Na części powierzchni zaszła konieczność całkowitego usunięcia drzewostanów oraz ich ponownego odnowienia.

Na początku 2011 roku drzewostany położone w północnej części nadleśnictwa zostały dotknięte klęską śniegołomów. Szkody zarejestrowano na powierzchni 128 ha, zredukowaną powierzchnię uszkodzeń określono na 10 ha. W części wydzieleń powstały luki, które zostały już  odnowione.

W lipcu 2015 r. przez teren Nadleśnictwa przeszły huraganowe wiatry, które uszkodziły około 18 ha drzewostanów. Uszkodzenia w leśnictwie Przasnysz na powierzchni 4 ha były tak znaczne, że zakwalifikowano te drzewostany do ponownego odnowienia.

1  grudnia 2017 roku drzewostany Nadleśnictwa ucierpiały od okiści.  Szkody usuwano przez wiele miesięcy.  W okresie od 1 grudnia 2017 roku do końca roku 2018  usunięto rekordową dla Nadleśnictwa  ilość drewna uszkodzonego przez okiść - 9,4 tys. m³.

W dniach 16-21.02.2022 r. silne wiatry spowodowały szkody w drzewostanach Nadleśnictwa, które oszacowano na  ponad 50 tys. m³ drewna. Najbardziej ucierpiały drzewostany w leśnictwach: Jednorożęc, Lipa, Rycice i Przejmy.

Ograniczanie szkód wywoływanych przez czynniki abiotyczne nie jest w pełni możliwe.

Nadleśnictwo kontynuuje działania z zakresu małej retencji, które mają zapobiec procesowi obniżania poziomu wód gruntowych.

Zagrożenia antropogeniczne

Penetracja lasów przez człowieka stwarza wiele zagrożeń. Najgroźniejsze w skutkach są pożary, będące wynikiem   celowych podpaleń lub nieostrożności człowieka. Ruch turystyczny, nasilony zwłaszcza w okresie grzybobrania stwarza również problemy związane z zaśmiecaniem lasu. Nadleśnictwo stworzyło wzdłuż ważniejszych dróg przecinających kompleksy leśne, sieć miejsc postoju. Szeroko prowadzona jest akcja edukacyjna.

W planie urządzenia lasu na lata 2022-2031 teren Nadleśnictwo Przasnysz zaliczono do II kategorii zagrożenia pożarowego. Praktycznie każde leśnictwo posiada punkt czerpania wody, a dobre oznakowanie umożliwia szybki i łatwy dojazd.

Tereny leśne w okresie bezpośredniego zagrożenia pożarowego (od marca do października) są obserwowane z trzech dostrzegalni w leśnictwach: Krzynowłoga Mała, Grabowo i Przejmy. Umożliwia to wykrycie i ugaszenie pożaru w zarodku. Od 2022 r. obserwacja terenu i lokalizacja pożarów odbywa się poprzez monitoring wizyjny, za pomocą 4 kamer zamontowanych na dotychczasowych dostrzegalniach oraz na maszcie przy siedzibie Nadleśnictwa.

W latach 2012 - 2021 na terenie Nadleśnictwa miało miejsce 13 pożarów lasu na łącznej powierzchni 1,56 ha. Były to pożary poszycia leśnego.